top of page
Search

Túumben Péektsilo'ob!!!

Writer's picture: YazzYazz

U etja’ile’ex Yazmín yéetel Miguel, k’ame’ex ki’imak óolal.


Yéetel ya’ab ki’imak óolal kk’áat tsikbaltikte’ex jayp’éel ba’alob yo’osal U Kúuchilil Kaaj Tia’al Jets’eknakil, jump’éel meyaj jaytúul ti’ te’ex a k’ájóole’ex ba’ale’ min túumben ba’al tia’al uláak’o’ob. Ts'o'ok u máan ya'ab ja'abo'ob (Tia'al Yazmín) ikil táan u tukultik bix je'el u páajtal u múul meyaj yéetel u yéet kaajilo'ob. Walkil jump'éel ja'ab jo'op u meyajtik le tuukula' (Yéetel Miguel). Bejla'e' tun táan kli'isik le meyaja' yaan ba'al u yiil yéetel u páajtalil máasewáal kaajo'ob, u kaxta'al jets'eknakil yéetel u táakpajal kaaj ti' le ba'aloba'.


Ba’ax ku kaxtik U Kúuchilil Kaaj tia’al Jets’eknakil leti’ u múul tukultik yéetel kaaj bix je’el u páajtal u múuch’ul meyaj tia’al ka u xu’ulul le xma’ keetil kuxtal.


Nojolo’on ti’ yaan tu kaajil Peto tu’ux síij Yazmín, te’elo’ óoxmal ku nupkubaj nojol: u nojol Meejiko, u nojol Yukatan yéetel nojol beey jump’éel kúuchil tu’ux ku muk’yajta’al meyaj tia’al kuxtal. U k’aaba’ le kúuchilo’ Nojolo’on tumen ti’ le t’aano’ ku yokol ma’ chéen jump’éel kúuchil je’el u páajtal a kaxtik, bey xan jump’éel bix je’el u páajtal u ya’alal ti’ le óotsilil ku taal yo’osal máako’ob ku peech’óoltiko’ob u yéet wíiniko’ob. Leo’olale’ Nojol je’el u páajtal u yaantal je’eltu’uxake’. Je’el bix ti’ uláak’ maaya kajtalilo’obe’ yéetel uláak’ máasewáal kaajo’ob, talam k’iino’ob ku múul yantal yéetel u muuk’il jump’éel kaaj úuchben u nojbe’enil u na’at. Ba’ax ku kaxtik U Kúuchilil Kaaj tia’al Jets’eknakil leti’ u múul tukultik yéetel kaaj bix je’el u páajtal u múuch’ul meyaj tia’al ka u xu’ulul le xma’ keetil kuxtal.


Yáax meyaj yaan kmeentik yéetel u xi’ipalal yéetel u xch’úupalal kaaj yaan kt’aan yo’osal ba’ax kna’atik yo’osal liderazgo wáa yaan jump’éel ba’al beyo’ ich maaya tuukul. Kex ka’apéel wi’inale’ yaan k-ilikbaj tuláakal u ts’o’ok p’iisk’iinil tia’al ktsikbaltik ba’ax k-ojéel yo’osal u ka’ansajil nojoch maaya wíiniko’ob bey xan ba’ax u betmo’ob uláak’ máako’ob ti’ uláak’ u xeet’lu’umil le yóok’ol kaba’ je’ex Gandhi yéetel Martin Luther King ichil uláak’o’ob. Beey tuuno’ taanile’ leti’ le ak k’áajsik kmuuk’ tia’al ka’a paktik tba’pachile’ tia’al k’exik ba’ax ku lóobiltik kkuxtal. Yaan uláak’ meyajo’ob ba’ale’ ma’ kk’áat t’aan ya’ab ti’ le ts’íiba’, kpayalt’aantike’ex a wilke’ex kpaaginai’ tia’al ka a k’ajóolte’ex. Beey xan kk’áat a’alikte’ex, tu káajbalil le beja’ ya’ab ba’alob úuch to’on tu betaj u lúubul k-óol, wa u ki’imaktal k-óol, tsikbalnajo’on yéetel ya’ab máak, tmáansaj talam ichil uláak’ ba’alob taak ktsikbalte’ex tumen ya’ab ka’ansajil tu p’ato’on, ilej ti' kblog. Internet K’íiwikil (Instagram, Facebook, Twitter: Nojolo’on) tia’al túuxtikte’ex u péektsil bix táan kmáansik kuxtal tu kaajil Peto tu’ux yaan kmáan kajtal ti’ jayp’éel wi’inalo’ob. Ti’ le k’íino’oba’ kaja’ano’on T-jo’ ikil kli’isik knaaj te’e kaajo’.


Ku péeksiko'on u jaajil u muuk' kaaj yéetel alab óolal...


Tia’al ts’o’oksike’, kk’áajsikte’ex lela’ jump’éel meyaj ku síijil tumen k’ubik k-óol ti’ le muuk’ yaan ti’ kaaj yéetel alab óoltik u yantal kéetil yéetel jets’eknakil kuxtal je’eltu’uxak ka yanako’on. Nojolo’on u meyaj tia’al knojochkíintik puksi’ik’al leo’olale’ ch’áaik’ kmuuk’ ti’ u áantajil máako’ob ku tukultiko’ob je’ex to’on. Bejla’e’ yaanto’on óoxp’éel péektsil tia’al much’ik áantal tia’al u jóok’ol táanil le kúuchila’, kpayalt’aantike’ex ka a táakpajle’ex ti’. Ku páajtal a túuxtik taak'in tia'al le noj meyajo' (beey tuuno' tia'al u meyaj yéetel táankelem yéetel xlo'obayam) tu kúuchil Paypal beey xan tia'al kli'isik jump'éel xa'anil naaj (tia'al kmuch'ikbaj) yéetel jump'éel ch'e'en (tia'al ka yanak to'on ja') ti' u kúuchililo'ob Gofundme. Ti’ le máaxo’ob ti’ Estados Unidos tu ts’áao’ob taak’in le ja’ab máaniko’ ka a wojéelte’ex yéetel lelo’ béeychaj tbeetik kkuuchil Internet yéetel le logo yaanto’on tia’al kkáajsik le meyaja’.  Ti’ u nojol Meejiko, k’íinam ak puksi’ik’al yo’osal u chokoj k’iin u lu’umil maayao’ob, ktsiike’ex yéetel u ts’íibolal yutsil tia’al te’ex. Yazmín yéetel Miguel

73 views0 comments

Recent Posts

See All

Comments


Indigenous rights, peacebuilding, and community organizing in Peto, Yucatán

© 2019 by Nojolo'on.

bottom of page